EEN NETFLIX
ORIGINAL-DOCUMENTAIREREEKS Slechts 50 jaar geleden… …gingen we eindelijk naar de maan. Voor de allereerste keer
keken we naar onze eigen planeet. Sindsdien is de menselijke populatie
meer dan verdubbeld. Deze serie viert de wonderen der natuur
die er nog zijn… …en laat zien wat we moeten behouden… …zodat mens en natuur floreren. Toen de mens
zijn eerste nederzettingen bouwde… …zo'n 10.000 jaar geleden… …was de wereld om hem heen,
op land en in zee…
…vol met leven. Generaties lang voedde dit stabiele Eden
onze groeiende beschavingen. Maar nu, in de tijdspanne
van slechts één mensenleven… …is dat allemaal veranderd. De afgelopen 50 jaar… …zijn populaties wilde dieren
gemiddeld zo'n 60% kleiner geworden. Voor het eerst in onze geschiedenis… …kunnen we de stabiliteit van de natuur
niet meer als vanzelfsprekend beschouwen. Maar de natuur is veerkrachtig. Er zijn nog grote rijkdommen. En met onze hulp
kan de planeet zich herstellen. Nooit is het belangrijker geweest
te begrijpen hoe de natuur werkt… …en hoe we haar kunnen helpen. Er zijn nog steeds
enorm veel wilde dieren… …op een paar waardevolle plaatsen. Langs de Peruaanse kust in Zuid-Amerika… …komen koloniën
van miljoenen zeevogels samen. Ze komen hier om zich voort te planten. Elke morgen verlaten ze de kolonie… …om te gaan vissen
in een van de rijkste zeeën ter wereld. Een verbluffende dagelijkse migratie
van vijf miljoen vogels.
Enorme zwermen aalscholvers
en jan-van-genten, op zoek naar één ding. Ansjovis. De jan-van-genten
vallen massaal de vissen aan. Meer en meer vogels doen mee
en doen zich tegoed. Alle vogels in deze enorme verzameling
zijn hier… …omdat een krachtige oceaanstroming,
de Humboldt… …komend vanuit Antarctica… …de rijke voeding
vanuit de diepte der oceaan meeneemt. Negentig procent
van het leven in de oceanen… …bevindt zich in de ondiepe zeeën
dicht bij de kust. Ver van het land… …zijn de zeeën
meestal blauwe woestijnen. Maar zelfs deze verre wateren
kunnen verrijkt worden… …door een onverwachte connectie
met het land. Sommige woestijnen… …vaak honderden kilometers
van de oceaan… …bieden de grondstoffen voor leven. Elk jaar blaast de wind
twee miljard ton aan stof de lucht in. Minstens een kwart daarvan
landt uiteindelijk in de zee… …en brengt voedingstoffen
voor de microscopische organismen… …die de basis zijn
van het leven in de oceanen. Dolfijnen doorzoeken de open oceaan… …op zoek naar vis die wellicht
is gevoed door verre woestijnen. Een school makrelen
heeft een zwerm krill ontdekt…
…de kleine schaaldieren… …die leven van de drijvende,
microscopische planten in de oceaan. Maar de makreel zelf
is voedsel voor de dolfijnen. Ze drijven de makrelen
naar de oppervlakte… …en in bereik van de vogels. Pijlstormvogels. De vleugels waarmee ze normaal vliegen… …brengen ze nu
tot zes meter onder water. Terwijl de vogels
de school vanaf boven aanvallen… …vallen de dolfijnen
aan de onderkant aan. Na zich 20 minuten
tegoed te hebben gedaan… …hebben de roofdieren
uit de zee en de lucht…
…genoeg gehad. De stabiliteit van leven
op onze planeet… …vertrouwt op dit soort connecties
tussen verschillende leefgebieden. Zeewater dat verdampt… …condenseert en vormt grote wolken. Deze laten vervolgens
het water vallen als regen. Maar deze levenschenkende regens
worden niet eerlijk verdeeld. Deze zoutvlakte in Afrika… …is alles wat over is
van een eeuwenoud meer. Het staat compleet droog
en is zo heet als een oven. Er zijn maar weinig plaatsen
waar zo weinig leven mogelijk is. Je ziet een paar sporen, gemaakt
door dieren die tevergeefs water zochten. Maar heel soms
wordt dit landschap getransformeerd. Een enorme stortvloed
valt op de zoutvlakte. Gelokt door een onbekend signaal… …komen zwermen kleine flamingo's
van duizenden kilometers ver aangevlogen. De algen die zij eten,
lagen sluimerend als sporen in het stof. Maar ze komen vooral
om zich voort te planten. Perfecte omstandigheden komen
wellicht maar eens per decennium voor. De vogels nestelen
op een eiland ver van de oever. Ze maken modderhopen
om hun eieren iets hoger te leggen. Zo blijven ze net wat koeler
dan op de grond. Het water rondom het eiland… …is zo zout
dat roofdieren zich er niet wagen… …dus zijn de nesten veilig. Dertig dagen later
komen er duizenden eieren uit.
Maar er is geen bescherming
tegen de brandende zon. Het water dat het eiland omringde
en de vogels beschermde… …is nu volledig opgedroogd. De laatste kuikens die uit het ei komen,
treffen een wrede wereld aan. Op de een of andere manier
moeten ze zoet water vinden om te drinken. Ze kunnen nog niet vliegen en moeten lopen
onder leiding van enkele volwassenen. Ze moeten soms wel 50 kilometer lopen. Sommige kuikens kunnen niet bijblijven. Het zout is verhard om hun poten. Ondanks alles zullen de meeste kuikens… …na dagen lopen zoet water bereiken. Het einde van een lange reis… …maar slechts de eerste beproeving
waar ze mee te maken krijgen… …doordat de regen zo onregelmatig valt. Als regen meer voorspelbaar en zeker is… …kan leven rijkelijker floreren… …zowel in aantallen als variatie. De Serengeti-vlakte in Oost-Afrika
herbergt meer dan een miljoen gnoes. De kuddes volgen de seizoensregens… …en grazen het verse gras
dat ontspruit na de regenval.
Elk jaar, in drie weken tijd… …baren de vrouwtjes
meer dan een kwart miljoen kalfjes. Dit jong is slechts een paar dagen oud. Spelen maakt zijn benen sterker
voor de lange reis die komen gaat. Het kalf moet dicht bij de moeder blijven. Zonder haar melk zal het verhongeren. En de kuddes reizen continu… …de regens volgend,
zwervend over de vlaktes… …om weer vers gras te vinden. Uiteindelijk komen ze bij de bossen. Afrikaanse wilde honden. Gnoekalfjes zijn een favoriete prooi. En de honden hebben honger. Het kalfje moet bij zijn moeder blijven,
beschermd door de kudde. De honden hebben
een enorm uithoudingsvermogen… …maar het kalf
wordt verdedigd door de kudde. Ze moeten het kalfje afzonderen. De moeder blokkeert de honden
en schermt haar kalf af. Het kalfje rent voor zijn leven. En kan nog net terugkomen bij de kudde. De toekomst van deze migratie
hangt af van de regelmaat van de regens…
…maar ook van het blijvende bestaan
van de grote open grasvlaktes… …waarover de kuddes
hun immense reizen voltrekken. Op plaatsen waar het het hele jaar
veel regent, groeien bossen. In de warmte van de tropen… …ondersteunen ze
een ongekende rijkdom aan leven. De helft van alle diersoorten
op het land… …leeft in deze stabiele werelden. De diversiteit is adembenemend. We hebben nog steeds niet alle soorten
in het tropisch woud gecatalogiseerd. De onderlinge relaties
zijn talrijk en complex. Planten zijn vaak afhankelijk van dieren
voor bestuiving… …en deze intieme relaties… …zijn net zo belangrijk
als de mondiale relaties. Dit zijn vallen. Bloemen in de vorm van emmers,
gemaakt door een orchidee. Elke rode emmer
is gevuld met een olieachtige vloeistof. Mannelijke prachtbijen
hebben een rijk parfum nodig… …om indruk te maken op hun vrouwtjes. De orchidee biedt deze. Maar de emmer is glibberig… …en de vloeistof waarin de bij
is gevallen, is plakkerig. De enige manier om eruit te komen… …is door een nauwe tunnel. De bij wringt zich naar buiten… …en dat geeft de plant genoeg tijd
om stuifmeelzakjes aan zijn rug te kleven.
Zo wordt het stuifmeel van de orchidee
naar andere planten vervoerd… …en wordt de prachtbij beloond
met parfum… …om als hij weer op krachten is… …een vrouwtje mee te verleiden. Er zijn geen uitgesproken seizoenen
in een regenwoud. Er wordt het hele jaar door
voedsel geproduceerd. Het is zo rijk, dat de vrouwtjes
van sommige vogels… …in staat zijn hun jongen
helemaal zelf op te voeden… …waardoor de mannetjes de hele tijd
vrouwtjes kunnen veroveren… …zoals manakins doen. Er zijn meer dan 50 soorten… …ieder met zijn eigen,
uitgebreide dansroutine. De goudkraagmanakin begint
met het schoonmaken van de dansvloer. Een vrouwtje arriveert
en hij begint met zijn routine… …springend van de ene op de andere tak. Zij bekijkt elk detail. Uiteindelijk laat hij
zijn ultieme beweging zien. De achterwaartse salto… …met schroef. Perfectie. De geelbroekmanakin
heeft een heel andere act. Het is een soort glibberen. Waarbij hij met zijn vleugels klapt. Maar het lijkt niet te werken. Ze heeft genoeg gezien. De meest complexe dans
is ontwikkeld door de zwaluwstaartmanakin. De leidende man wordt ondersteund
door drie junior dansers. Ze oefenen bijna elke dag samen. Bij het oefenen…
…fungeert een jong mannetje
met een juveniel verenkleed als vrouwtje. De dans moet perfect synchroon zijn. Als de leider tevreden is… …zijn ze klaar om hun dans
aan een vrouwtje te presenteren. In een carrousel van bewegingen
staat elk mannetje een keer vooraan. De leidende man doet de laatste beweging. Hebben ze genoeg gedaan? Wat is haar besluit? Het is… …een ja. Een geweldige teamprestatie. Tropische wouden bedekken slechts
zeven procent van de aardoppervlakte. Weg van de tropen, waar het weer
seizoenen kent en koeler is… …zijn de bossen anders. Het grootste bos van allemaal is de taiga. Dit loopt
over heel Noord-Amerika en Eurazië. In de ijskoude greep van de winter
kan het niet groeien.
De bossen bieden
een belangrijke schuilplaats… …voor de relatief weinige soorten
die hier kunnen overleven. Als de winter nadert… …gaan de kariboes die op de open toendra
in het noorden grazen… …naar de bossen in het zuiden
voor voedsel en bescherming. Hier kunnen de temperaturen dalen
tot onder de min 40 graden. De bossen geven een beetje bescherming
tegen de ergste weersomstandigheden. Maar de kariboes reizen niet alleen. Wolven. Zij leven het hele jaar in het bos. En in de winter zijn ze gespecialiseerd
in het jagen op kariboes. Ze moeten de meest verse sporen vinden. Ze bewegen snel
door de diepe sneeuw te ontwijken… …en op de platgetrapte paden
van de kariboes te lopen.
Deze wolf
heeft een vers geurspoor gevonden. De kariboes moeten dichtbij zijn. De kudde stopt om uit te rusten
op een bevroren meer. Op een open plek
kunnen ze gevaar aan zien komen. En inderdaad, daar zijn de wolven. Ze beginnen de kariboes uit te dagen,
om zwakheden te ontdekken. Op de open vlakte zijn de kariboes
sneller dan de wolven… …dus jagen de wolven
ze terug het bos in. Hier, in de diepe sneeuw,
komen ze lastiger vooruit. En verstopt achter de bomen
komen de wolven nu dichterbij. De jacht is begonnen. De roedel moet beslissen
welke kariboe het doel wordt… …en welk spoor ze gaan volgen. Als de kariboes alle kanten opgaan… …neemt de leidende wolf
een verkeerde afslag. Een cruciale fout,
en de wolven staken de achtervolging. Als de lente komt, gaan de kariboes
weer terug naar het noorden… …de wolven en het bos
achter zich latend. Ze reizen 600 kilometer, en gaan
over bergen om de toendra te bereiken… …waar het lentegras weer groeit… …en de jongen geboren worden. Maar deze migraties zijn slechts
een fractie van wat ze ooit waren. De kudde is bijna 70 procent
kleiner geworden…
…in de afgelopen 20 jaar. Hun wereld, en de hele planeet,
verandert snel. Aan de polen van onze planeet… …liggen de bevroren wildernissen
van Antarctica en de Noordpool. En al lijken ze ver weg voor ons… …de stabiliteit van deze ijsvlaktes
is cruciaal voor al het leven op aarde. Maar in slechts 70 jaar tijd
is alles in beangstigend tempo veranderd. De poolgebieden warmen sneller op
dan elk ander deel op aarde. De Noordpool is een bevroren oceaan… …en het zee-ijs waar al het leven hier
afhankelijk van is… …is aan het verdwijnen. IJsberen zijn gespecialiseerd in de jacht
op zeehonden op de bevroren oceaan. Maar die wereld smelt nu,
letterlijk, onder hun voeten weg. Het zee-ijs breekt elk jaar… …maar nu gebeurt het eerder… …en het beperkte jachtseizoen
van de beer wordt korter. Dit heeft al een grote impact. Jongen hebben ondergewicht… …en hebben daardoor
een lagere overlevingskans. Tijdens het leven van deze jongen… …kan het gebeuren dat de Noordpool
in de zomer vrijwel ijsvrij is. En niet alleen het zee-ijs verdwijnt. Ook het landijs verandert snel.
Dit is Groenland… …een grote ijsvlakte,
zo groot als een vijfde deel van Amerika. Dit gletsjerijs en het zee-ijs… …beschermen onze planeet
door het reflecteren van zonlicht… …waardoor de aarde
niet oververhit raakt. Maar de Noordpool warmt ernstig op. De rand van de Store-gletsjer
lijkt onbeweeglijk… …maar gletsjers kunnen
wel 45 meter per dag verschuiven. Waar deze gletsjer de zee ontmoet,
torent hij 100 meter boven het water… …en reikt hij zo'n 400 meter
onder het wateroppervlak. De afgelopen 20 jaar
heeft Groenland ijs verloren… …en het tempo waarmee dat gebeurt,
neemt toe.
Deze enorme vallende stukken ijs
van de top van de gletsjer… …zijn slechts het begin
van een grotere gebeurtenis. Een gebied aan de voorkant van de gletsjer
van wel een kilometer lang… …begint af te breken. Van 400 meter onder het wateroppervlak
komt het verborgen ijs naar boven. Het afbreken van een ijsberg
zo hoog als een wolkenkrabber… …veroorzaakt een enorme vloedgolf. Binnen 20 minuten
breekt 75 miljoen ton ijs af. Gletsjers gaven altijd al
ijs aan de oceaan… …maar nu gebeurt dit bijna twee keer
zo snel als tien jaar geleden.
Overal ter wereld brengt het ijs nu
enorme hoeveelheden zoet water in de zee. Het zeeniveau stijgt,
het zoutgehalte verandert… …en de oceaanstromingen raken verstoord. Zonder de Humboldtstroom
wordt het stil aan de kust van Peru. Het zeevogelspektakel zou verdwijnen. Overal op onze planeet
worden belangrijke connecties verstoord. De stabiliteit waar wij, en al het leven,
van afhankelijk zijn, verdwijnt. Wat we de komende 20 jaar doen… …bepaalt de toekomst
voor al het leven op aarde. De rest van deze serie onderzoekt
de belangrijkste leefgebieden… …en eert het leven dat daar nog is. We onthullen wat bewaard moet blijven… …als we een toekomst
veilig willen stellen voor mens en natuur.
Kijk op ourplanet.com om te ontdekken
hoe onze planeet weer kan opbloeien. Ondertiteld door:
Linda van der Logt-Choufoer.